«استعداد تحصیلی» چیست و چه ویژگی­ هایی دارد؟

     «استعداد تحصیلی» درسی تکنیکال و مهارت­ محور است که از یک نیمه زبانی-کلامی (Verbal) تشکیل شده است و نیمه دیگر آن را مباحث کمی (Quantitative) می ­سازند. تقریباً تمام این مباحث در حوزه کنترل نیم­کره چپ مغز قرار می­ گیرند و مقولاتی نظیر منطق، فهم و ادراک، استدلال، ریاضیات، کشف حقایق و تفکر خطی را درگیر می ­سازند که همگی توسط این نیم­کره از مغز مدیریت می ­شوند. البته ویژگی ­هایی نظیر تخیل، تجسم غیرخطی، ترکیب و ترتیب اشیاء، کشف معانی و ادراک سه­ بعدی نیز از جمله وظایف نیم­کره راست مغز ما محسوب می­ شوند که در درس استعداد تحصیلی، اهمیت ثانویه اما غیرقابل­ انکاری دارند.

     در این درس با مسائل و پرسش­ هایی رو به ­رو می ­شویم که قابلیت ­هایی نظیر «قدرت تحلیل»، «توانایی مدل­سازی»، «قوای استدلالی»، «عملکرد ذهنی» و «توانایی حل مسأله» را به چالش می­ کشند و تنها افرادی می ­توانند از پس این چالش­ ها به ­خوبی بر آیند که آموزش صحیح و اصولی ببینند و در یک بازه زمانی معقول و با یک روند مستمر، به تقویت مهارت­ های یاد شده بپردازند.

    استعداد تحصیلی به ما می ­آموزد که چگونه:

1.       دسته­ بندی شده و منظم فکر کنیم.

2.      هر مسأله را با مدلسازی مناسب، به قالبی قابل­ فهم تبدیل نماییم.

3.     پس از فهم پرسش، تجزیه و تحلیل خوب و جامعی از جوانب مختلف مسأله داشته باشیم.

4.      مدل حل بهینه را برای پاسخ­گویی به هر سؤال به خدمت بگیریم.

5.      ... و در نهایت، حرکت به سمت پاسخ نهایی را از مسیر صحیح شروع کنیم و حتماً تا انتها پیش برویم!

  «استعداد تحصیلی» چه بخش­ هایی را در بر می ­گیرد؟

     آزمون بین­ المللی GMAT که همه ­ساله از سوی موسسه بزرگ ETS در بسیاری نقاط دنیا برگزار می ­شود، منبع و مرجع اصلی آزمون استعداد تحصیلی در کشور ماست که فقط دستخوش تغییرات اندکی قرار گرفته و به اصطلاح بومی­سازی شده است. استعداد تحصیلی در هفت گروه آزمایشی مختلف «علوم انسانی»، «فنی ­و مهندسی»، «هنر»، «زبان»، «علوم پایه»، «کشاورزی» و «دامپزشکی» طرح و منتشر می­ شود که بخش­ های زیر را در قالب 30 تست شامل می ­شود:

   درک مطلب (8 تست) (کلیه هفت گروه آزمایشی)

     این بخش شامل دو متن می ­باشد و در انتهای هر کدام، تعدادی تست مطرح شده است که ملاک پاسخ­گویی به آنها، اطلاعات مندرج در خود متن­هاست و لذا به هیچ­گونه اطلاعاتی خارج از متن نیاز نیست! متن­ها مستقل از هم هستند و برگرفته از حوزه­های گوناگون می ­باشند که مرتبط با هر گروه آزمایشی، انتخاب و طرح می ­شوند. مطالعه صحیح متن، فهم درست مطلوب سؤالات، آشنایی با تکنیک­های پاسخگویی به تستهای درک مطلب و نهایتاً تمرین و تکرار، دستیابی به نتیجه قابل قبول از این بخش را برای داوطلبان میسر می­ سازد.

     معمولاً یکی از متن­ها درجه دشواری و بافت نوشتاری پیچیده ­تری نسبت به متن دیگر دارد؛ اما یک سنت دیرینه در این میان وجود دارد که معمولاً از متن دشوار، پرسش ­های ساده ­تر و از متن ساده­ تر پرسش های بغرنج تر مطرح می­شوند.

    منطقی (7 تست) (کلیه هفت گروه آزمایشی - به ­جز «فنی ­و مهندسی» )

     هر تست استدلال منطقی، یک صورت­ وضعیت کوتاه چند جمل ه­ای موسوم به «بدنه استدلال» را شامل می­ شود که نویسنده تعدادی فرض را ذکر نموده و نهایتاً ادعایی را مطرح می ­سازد. نهایتاً پرسشی در پایان هر تست ذکر می­ شود و وظیف ه­ای را بر دوش داوطلبان قرار می ­دهد. «تضعیف استدلال»، «تقویت استدلال»، «نتیجه ­گیری» و «مفروضه پنهان»، جزو متداول­ ترین خواسته ­های سؤالات این بخش قلمداد می­ شوند. 

   تحلیلی (8 تست) (کلیه هفت گروه آزمایشی)

     این بخش از آزمون استعداد تحصیلی، شامل سوالات تحلیلی می ­باشد. این قبیل سوالات، اغلب مشابه بازی و ریاضی بوده که هدف از طرح آنها، سنجش قوه تحلیل داوطلب است. برای تسلط بر سوالات این بخش، نیازمند حل تعداد قابل­توجهی سوال تحلیلی و بویژه دقت بر روی شیوه­ های حل آنها می ­باشیم تا بدین ترتیب، روش ­ها و تکنیک­ های رویارویی با این تیپ مسأله و حل آنها فراگرفته شود.

   کمیتی (7 تست) (کلیه هفت گروه آزمایشی)

     این بخش از آزمون استعداد تحصیلی شامل سؤالات ریاضیاتی و هوش­ محور می ­باشند که کم و بیش داوطلب را درگیر محاسبات می ­نمایند. مع­ال وصف، برای غلبه بر سؤالات این قسمت نیازی به دانش سطح بالایی ریاضیات نخواهیم داشت و دانشی در حد ریاضیات پایه و جبر و هندسه دبیرستانی کفایت می ­کند. سرفصل ­های نظیر هوش و بازی با اعداد، نسبت و تناسب، درصد، تشکیل و حل معادله، هندسه مسطحه، مفاهیم فیزیکی (نظیر سرعت، مسافت طی­ شده و ...)، آمار توصیفی و ... را می ­توان از جمله مباحث پرتکرار این بخش دانست که در دو فرمت «حل مسأله» و «مقایسه دوستونی» مطرح می ­شوند. 

    تجسمی (7 تست) (فقط گروه آزمایشی «فنی­ و مهندسی» )

     این بخش از آزمون، با هدف سنجش توانمندی تصویرسازی دوبعدی، تجسم فضایی، هوش بصری و ... طرح می­ شود و سعی در ارزیابی میزان دقت داوطلب و توجه او به جزئیات دارد. برای پاسخ به این سوالات باید در وهله اول به چرخش­ ها، تغییرات تعدادی عناصر و ویژگی ­های شماتیک شکل مندرج دقت کافی داشت و تمام جزئیات را به یک میزان مورد اهمیت قرار داد. در ادامه تعدادی از سؤالات این بخش صرفاً جهت نمونه و آشنایی شما عزیزان، ارائه می ­گردد.

    نکات طلایی در مطالعه درس «استعداد تحصیلی»

 1. در هنگام مطالعه و تست­ زنی، تمرکز کامل مورد نیاز است. لذا اگر تمرکز ندارید، کتاب را بسته و به کار دیگری مشغول شوید.

 2. بخش­های درک مطلب، منطقی و تجسمی، درصد سازترین سؤالات استعداد تحصیلی را تشکیل می­ دهند. آنها را آسان از دست ندهید!

 3. بخش­ های کمیتی و تحلیلی را نیز صرفاً به ­خاطر دشوار بودن آنها کنار نگذارید. با کمی تمرین و ممارست، وضع بهتر خواهد شد.

 4. سه حلقه «آشنایی با تیپ ­ها»، «فراگیری تکنیک­ ها و متد های حل» و «تست­زنی تا مرز تسلط» را فراموش نکنید!

 5. در بخش­های کمیتی و تحلیلی، سعی کنید شما گره تست را باز کنید نه پاسخ تشریحی کتاب! لذا با مسائل بجنگید و وقت صرف کنید.

 6. توصیه می­شود از 90 دقیقه زمان دفترچه عمومی کنکور که به دروس زبان و استعداد تحصیلی تعلق دارد، 60 دقیقه سهم استعداد باشد.

 7. برای این درس خیلی دنبال خلاصه ­نویسی نباشید! آنچه بیشتر نافع است، حاشیه ­نویسی نکات و یا حتی ابهامات شما در جزوه و کتاب است.

 8. استمرار در مطالعه را فراموش نکنید و از روزی که شروع کردید، هر روز حداقل یک ساعت استعداد تحصیلی بخوانید.